Mitoz ve Mayoz bölünmesi (Mayoz ve mitoz bölünme arasındaki farklar nelerdir?)

MİTOZMAYOZ1 – Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinde bulunur.
2 – Vücudun bütün doku ve organalrında görülür.
3 – Oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar.
4 – Bölünme sonucunda oluşan hücrelerde kromozom sayısı sabit kalır.
5 – Bölünme sonucunda oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinin tamamen aynısıdır.
6 – Mitoz bölünme sonucunda iki hücre oluşur.
7 – Mitoz bölünme sırasında çekirdek ve sitoplazma bölünmesi bir kez olur.
8 – Bölünme sırasında tetrat ve crossing-over olayları görülmez.
9 – Zigotun oluşumundan ölümüne kadar sürer.



1 – Çok hücreli canlıların üreme hücrelerinde görülür.
2 – Bitkilerin çiçeklerindeki üreme organlarında, hayvanların üreme organlarında bulunur.
3 – Oluşan hücreler üremeyi sağlar.
4 – Bölünme sonucunda oluşan hücrelerde kromozom sayısı yarıya iner.
5 – Oluşan hücreler kalıtsal olarak farklılık gösterir.
6 – Mayoz bölünme sonucunda dört hücre oluşur.
7 – Mayoz bölünme sırasında çekirdek ve sitoplazma bölünmesi iki kez gerçekleşir. (MayozI ve mayoz II)
8 – Bölünme sırasında tetrat ve crossing-over olayları görülür.
9 – Ergenlik döneminde başlar, üreme dönemi boyunca sürer.


ul.to - Free File Hosting, Free Image Hosting, Free Music Hosting, Free Video Hosting, ...

Hücre Bölünmesi

Hücrenin, yeni hücreler meydana getirecek şekilde bölünmesi. Hücre bölünmesi, bir hücrelilerde çoğalmayla sonuçlanırken çok hücrelilerde üreme ya da büyüme amacıyla gerçekleştirilir. Prokaryot hücrelerde (bakteri hücresi vb.) bölünme ile iki özdeş (aynı) hücre oluşur. Ökaryot hücrelerde (bitki, hayvan hücresi vb.) ise, çekirdekteki genetik materyalin kromozomlar üstünde olması bölünmeyi karmaşıklaştırır. İlk önce çekirdek bölünür. Vücut hücrelerinde, çekirdek ikiye bölünerek kendi eşini yapar. Bu olayda kromozom sayısı, ilk çekirdeğin kromozom sayısına eşittir. Buna mitoz bölünme denir. Fakat üreme hücrelerinde çekirdek dört tane, kromozom sayısı yarıya inmiş çekirdek oluşturur (bu çekirdeklerden bir tanesi üremede, diğer ebeveynden gelen çekirdekle birleşerek yine eski kromozom sayısına ulaşır). Buna mayoz bölünme denir. Mitoz ya da mayoz bölünmeden sonra sitoplâzma bölünür. Böylece ökaryotlardaki bölünme de tamamlanmış olur.

Mitoz Bölünme
Ökaryot hücrelerin tipik çekirdek bölünmesi. Kopyalanarak sayısı iki katına çıkmış olan kromozomlar, profaz, ****faz, anafaz ve telofaz evrelerini geçirir. Daha sonra bölünerek diploit (2n) sayıda kromozom kapsayan iki eş (aynı) çekirdeğe ayrılır. Mitozu takiben sitoplâzma bölünmesiyle ikiye bölünerek iki eş (aynı) hücreye ayrılır.

Mitoz bölünmeyle organizmanın büyümesi sağlanır. Ayrıca zarar gören hücrelerin de yerine yenileri yapılır.



Mayoz Bölünme

Üreme amacıyla üreme hücrelerde gerçekleştirilen bir çeşit çekirdek bölünmesi. Bir diploit hücreden (2n) dört haploit hücre (n) oluşur. Mayoz bölünme üreme hücrelerinde meydana gelir. Yeni oluşan hücrelere gamet denir. Öteki ebeveynden (anadan ya da babadan) gelen gametle birleşerek zigotu oluşturur. Zigottaki kromozom sayısı beden hücrelerindekiyle aynıdır. Zigot, mitoz bölünmeyle çoğalır ve embriyoyu oluşturur.



Mitoz ve Mayoz Bölünme Evreleri

Profaz

Mitoz bölünmenin ilk evresi olan profazda kromatin iplikler spiral şeklinde kıvrılıp, kısalıp, kalınlaşarak kromozomları oluşturur. Kromozomlar görülebilir duruma gelir. Normal olarak kısalıp kalınlaşma profazın sonuna kadar sürer; ancak bazen anafaza kadar sürebilir. Profazın sonuna doğru çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar. Profaz yaklaşık 30-60 dakikada tamamlanır.

****faz

Hücre bölünme evrelerinden biri. ****faz evresinde profazda erimeye başlayan çekirdekçik ve çekirdek zarı tümüyle kaybolur. Kromozomlar ekvator düzleminde toplanırlar. Kromozomlar şekil ve sayı olarak en belirgin biçimde bu safhada görülür. Her biri iki kromatitten oluşan kromozomlar sentromerlerinden bağlı olarak ikiye ayrılır. Kromatitlerine ayrılan kromozomlar sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunurlar. İğ ipliklerinin kasılmasıyla kromozomlar ikiye ayrılır ve biri bir kutba, öteki de diğer kutba gitmek için harekete geçer (Eş kromozomlar aynı kutba gitmez). ****faz yaklaşık 2-6 dakika sürer.

Anafaz

Mitoz ve mayozun üçüncü evresi. Mitoz bölünme sırasında, kopyaları yapılmış kromozomların uzunluğuna ayrıldığı ve her kromatidin kutuplarına doğru hareket ettiği evre.

Mayoz bölünme sırasında da homolog kromozom çiftlerinin her birinin bir kutba çekildiği (I. Mayoz bölünmesi) ve kardeş kromatitlerin ayrılarak karşı kutba geçtiği (II. Mayoz bölünmesi) evre.

Telofaz

Hücre bölünmesindeki evrelerden biri. Telofaz evresinde kutuplara toplanmış olan kromozomların kıvrımları açılarak interfazdaki duruma gelir. Çekirdek zarı ve çekirdekçik tekrar meydana gelir. İğ iplikleri kaybolur. Telofazda sitoplâzma ikiye ayrılmaya başlar.

Sitoplazma Bölünmesi

Hayvan hücrelerinde, sitoplâzma, hücrenin orta kısmından boğumlanıp bölünerek ikiye ayrılır. Kalıtsal materyalleri aynı olan iki yavru hücre oluşur. Bitki hücrelerinde hücre duvarı bulunduğundan anafazdan sonra hücrenin orta bölümünde oluşmaya başlayan ve gittikçe büyüyerek hücrenin sitoplâzmasını ikiye bölen bir orta lâmel şekillenir. Orta lâmel kalınlaşması yanlarda hücre çeperlerine ulaşıncaya kadar devam eder. Daha sonra; orta lâmel yanında selülozdan hücre duvarı, hücre duvarlarından sonrada hücre zarı meydana gelir.

Mitoz bölünme sonucunda kromozomların sayısında ve yapısında kural olarak hiçbir değişiklik olmaz. Oluşan hücreler birbirinin tıpatıp aynısıdır.

Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için (sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı) farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir. Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir. Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır (bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz). Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar.

Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır. Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir. Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür. Daha sonra spermatogenezis (sperm oluşumu) ve oogenesiz (yumurta oluşumu) farklı şekilde meydana gelir.
Mayozda da mitoz gibi profaz, ****faz, anafaz ve telofaz diye dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır.
İnterfaz
Bölünmeye hazırlık evresidir. Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez.
Profaz-I
Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlarken, anadan ve babadan gelen homolog kromozomlar sinaps halinde ya yan yana parelel uzanırlar ya da birbirinin üzerine kıvrılırlar. Kısalma sonucunda kromozomlar mitozdaki gibi görülmeye başlar. Her kromozom iki kromatitten yapıldığından, homolog kromozomlar dörtlü demetler halinde görülür, bu görünüşe tetrat denir. Canlının vücudunda homolog kromozom kadar tetrata rastlanılır (insanda 23 tane). Kromozomların sentromerleri ayrılmamıştır. 4 kromatid için iki sentromer vardır.
Ayrıca mitozdan farklı olarak bu evrede tetratlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Krossing-over denilen bu parça değişimi tür içinde çeşitliliği sağlar. Bu evrenin sonunda çekirdek zarı parçalanarak kaybolur.
****faz-I
Çekirdek zarının parçalanması sona ermiş, sentrozomlar kutupulara çekilmiş ve iğ iplikleri ortaya çıkmıştır. Sentromerleri çift olan tetratlar ekvatoral düzlem üzerine dizilir.
Anafaz-I
Bu evrede tetratlar ikiye ayrılarak kutuplara giderler. Ana ve babadan gelen kromozomlar rasgele olarak birbirlerinden ayrılırlar (özelliklerimizin bazılarının anadan bazılarının babadan geçmesinin nedeni). Bu evrede kromozom sayısı indirgendiğinden kutuplara taşınan yani oğul hücrelere geçecek olan kromozom sayısı vücut hücrelerinin kromozom sayısının yarısı kadardır.
Telofaz-I
Hücrenin iki kutbunda bulunan kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Etraflarında çekirdek zarı oluşur. Sitoplazmanın boğumlanmasıyla da haploid sayıda kromozoma sahip iki yavru hücre oluşur.
Buraya kadar geçen olaylar mayoz-I olarak adlandırılır. Bundan sonra mitozdakinin aksine arada interfaz evresi olmaksızın profaz-II’nin başlamasıyla mayoz-II başlar. Mayoz-II mitoz bölünmenin hemen hemen aynısıdır. Hücrelerdeki haploid kromozom sayısı korunarak profaz-II, ****faz-II, anafaz-II ve telofaz-II gerçekleşerek mayoz bölünmenin sonunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre meydana gelir.
MİTOZ BÖLÜNME
MİTOZ BÖLÜNME
Mitoz bölünmenin başlangıcını saptamak olanaksızdır. Fakat hücrede bazı değişiklikler olur; hücre içeriği jel haline geçer, ****bolizma durur, çekirdeğin hacmi hızla büyür. Kromatid iplikleri belirginleşir ve boyanmaya başlar. G2 evresinin tamamlanması, kromozomların türlere özgü şekil ve sayıyı kazanmasıyla mitoz bölünmeye geçilir. Işık mikroskobunda kromozomlar artık rahatlıkla görülebilir. Bu süre yaklaşık bir saat sürer. Bu evredeki hücreler küre şeklindedir ve etrafındaki cisimlere kuvvetle bağlanmamıştır. Mitoz bölünme; profaz, ****faz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrılır.
Profaz
Başlangıcında çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş helozon şeklinde kıvrılarak kalınlaşmaya başlar ve görülebilir duruma geçer. kalınlaşma ve kısalma anafaza kadar devam edebilir. Bu arada eş kromozomlar birbirlerinden fark edilemeycek kadar sıkıca bağlıdırlar. Bu evrede birbirine sentromerlerle bağlanmış olarak duran kromozomların her birine kromatid denir. Sentrozomlar ayrılarak her biri bir kutba gitmeye başlar ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Profazın sonuna doğru iğ iplikleri ile kromozomlar arasında bağlantı kurulurken, sentrozomlardan hücre zarına uzanan iğ iplikleri de oluşur ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içerisine dağılır.

****faz
Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler. Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyükler çevrededir. Diziliş türlere özgü bir özellik gösterir. Kromozomlar eşit olarak kutuplara çekileceğinden, ortada belirli bir denge kurulana kadar beklenilir.
Profaz 30-60 dakika sürmesine karşılık, metefaz ancak 2-6 dakika sürer. her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler tam olarak birbirinden ayrılır.
Anafaz
Ekvatoral düzlemdeki kardeş kromozomlar kutuplara bu evrede taşınırlar. Kasılma özelliği olan sentrozomların iğ iplikleri sayesinde kromozomların yarısı bir kutba, diğer yarısı öbür kutba gider. Kromozomların kutuplara ulaşmasıyla bu evre sona erer.
Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için kromozomların taşınması sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli iğ ipliklerinin yardımıyla olur. Bu evre de yaklaşık olarak 3-15 dakika sürer.
Telofaz
Kromozomlar daha az boyanmaya başlar. Çekirdek zarı yavaş yavaş oluşur. Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Bölünme açısından çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre ****bolizması aktif hale geçer.
Bu evrenin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplazma boğum yapmaya başlar. İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplazmanın o bölgede jel hale geçerek iki oğul hücrenin stoplazmasını ayırdığını ileri süren görüşlerde vardır. Stoplazmanın boğumlanarak ayrılması sürecine sitokinez denir. Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana kadar geçen süre 30-60 dakikadır.
MAYOZ BÖLÜNME
*MİTOZ VE MAYOZ BÖLÜNME VE ARASIDAKİ FARK
Hücre bölünmesi nedir ? Ana hücreden yavru hücreye genetik şifre nasıl taşınmaktadır ? Canlılar türlerini devam ettirebilmek veya hasara uğramış bölümlerini tamir edebilmek için hücresel seviyede bölünmeye gereksinim duyarlar. Bunun için genetik şifrenin aynısının yavru hücrelere aktarılması gerekir. Örneğin hormon yapımını da artırmak için bir tiroit hücresinin bölünmesi gereksin. Bu gereksinim ortaya çıkınca büyüme faktörlerinden bir kısmı ve TSH hormonu tiroit hücre zarına yapışır ve çekirdeğe çeşitli proteinler aracılığıyla bölünme işleminin başlatılması için sinyal gönderir. Bu sinyali alan özel bir gen aktive olarak protein üretir ve bu protein başka bir geni uyararak bölünme işlemini başlatır. Bunun için önce çekirdekteki şifreleri taşıyan DNA nın bir eşinin yapılması gerekir. Enzim adı verilen özel proteinler daha önce DNA nın yapısında olduğu belirtilen şeker,baz ve fosfat birimlerini kopyalama adı verilen bir işlemle orijinal DNA daki sıraya göre dizmeye başlar ve işlem bittikten sonra birbirinin tamamen benzeri iki ayrı DNA ortaya çıkar . Eğer kopyalama sırasında yanlış bir dizilim olursa başka bir gen devreye girerek bunu düzeltmeye çalışır, düzeltmezse başka bir gen devreye girerek bölünme işlemini durdurur böylece yanlış genetik şifrenin yeni oluşacak hücrelere geçmesi önlenir. Şimdi kopyalama işleminin doğru yapıldığını varsayalım ve gelişmeleri izleyelim. Artık çekirdekte birbirinin tamamen benzeri olan iki DNA vardır ve bölünme işlemini durduracak bir emir gelmemişse DNA lar daha öncede değinildiği gibi paketlenerek 46 çift kromozom haline döner. Diğer bir deyişle birbirinin aynısı olan 23 çift iki takım kromozom ortaya çıkar. Bu devreden itibaren 23 çift kromozom hücrenin bir ucuna doğru giderken diğer 23 çift kromozom diğer ucu gitmeye başlar ve hücre ortadan boğumlanıp her birini çevreleyen yeni zarla birlikte özellikleri tamamen aynı olan iki ayrı hücre ortaya çıkar.

MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünmenin başlangıcını saptamak olanaksızdır. Fakat hücrede bazı değişiklikler olur; hücre içeriği jel haline geçer, ****bolizma durur, çekirdeğin hacmi hızla büyür. Kromatid iplikleri belirginleşir ve boyanmaya başlar. G2 evresinin tamamlanması, kromozomların türlere özgü şekil ve sayıyı kazanmasıyla mitoz bölünmeye geçilir. Işık mikroskobunda kromozomlar artık rahatlıkla görülebilir. Bu süre yaklaşık bir saat sürer. Bu evredeki hücreler küre şeklindedir ve etrafındaki cisimlere kuvvetle bağlanmamıştır. Mitoz bölünme; profaz, ****faz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrılır. PROFAZ Başlangıcında çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş helozon şeklinde kıvrılarak kalınlaşmaya başlar ve görülebilir duruma geçer. kalınlaşma ve kısalma anafaza kadar devam edebilir. Bu arada eş kromozomlar birbirlerinden fark edilemeycek kadar sıkıca bağlıdırlar. Bu evrede birbirine sentromerlerle bağlanmış olarak duran kromozomların her birine kromatid denir. Sentrozomlar ayrılarak her biri bir kutba gitmeye başlar ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Profazın sonuna doğru iğ iplikleri ile kromozomlar arasında bağlantı kurulurken, sentrozomlardan hücre zarına uzanan iğ iplikleri de oluşur ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içerisine dağılır. ****FAZ Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler. Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyükler çevrededir. Diziliş türlere özgü bir özellik gösterir. Kromozomlar eşit olarak kutuplara çekileceğinden, ortada belirli bir denge kurulana kadar beklenilir. Profaz 30-60 dakika sürmesine karşılık, metefaz ancak 2-6 dakika sürer. her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler tam olarak birbirinden ayrılır. ANAFAZ Ekvatoral düzlemdeki kardeş kromozomlar kutuplara bu evrede taşınırlar. Kasılma özelliği olan sentrozomların iğ iplikleri sayesinde kromozomların yarısı bir kutba, diğer yarısı öbür kutba gider. Kromozomların kutuplara ulaşmasıyla bu evre sona erer. Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için kromozomların taşınması sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli iğ ipliklerinin yardımıyla olur. Bu evre de yaklaşık olarak 3-15 dakika sürer. TELOFAZ Kromozomlar daha az boyanmaya başlar. Çekirdek zarı yavaş yavaş oluşur. Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Bölünme açısından çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre ****bolizması aktif hale geçer. Bu evrenin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplazma boğum yapmaya başlar. İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplazmanın o bölgede jel hale geçerek iki oğul hücrenin stoplazmasını ayırdığını ileri süren görüşlerde vardır. Stoplazmanın boğumlanarak ayrılması sürecine sitokinez denir. Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana kadar geçen süre 30-60 dakikadır.
MAYOZ BÖLÜNME Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için (sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı) farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir. Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir. Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır (bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz). Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar. Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır. Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir. Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür. Daha sonra spermatogenezis (sperm oluşumu) ve oogenesiz (yumurta oluşumu) farklı şekilde meydana gelir. Mayozda da mitoz gibi profaz, ****faz, anafaz ve telofaz diye dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır. İNTERFAZ Bölünmeye hazırlık evresidir. Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez