Arapça Dil Bilgisi Tabirleri - Terminolojileri
hemze [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]harekeli elif (harekesi yoksa uzatan elif’tir)
[/FONT]harf-i med[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] [/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]uzatan harf (ler)
[/FONT]harf-i târif [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]isimlerin başına gelen belirtme edatıdır [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif](ال)[/FONT], kelimenin sonundaki tenvini düşürür
[/FONT]marife[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] belirli bir nesneyi gösteren isim (başında harf-i tarif olan isimler, alemler [özel isim], zamirler, ism-i mevsuller, ism-i işaretler, marife isme muzaaf olan isimler)
[/FONT]nekra [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]belirsiz bir nesneyi gösteren isim (başında ال bulunmayan ve diğer marife şartlarını taşımayan isimlerdir; aynı zamanda adedinin bir tane olduğunu belirtir)
[/FONT]müzekker hakikî veya lafzî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]erkek varlıklara delalet eden kelimeler
[/FONT]müennes hakikî, lafzî veya semaî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]dişi varlıklara delalet eden kelimeler
müfred tek varlığa delalet eden isim (cümle olmayıp tek kelimeden ibaret olduğunu da belirtir)
[/FONT]tesniye / müsenna [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]iki varlığa delalet eden isim
cemi‘ ikiden fazla varlığa delalet eden isim
[/FONT]cemi‘ müzekker-i sâlim[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] erkek çoğul (müfred-müzekker kelimenin sonuna ون ilavesiyle yapılır)
[/FONT]cemi‘ müennes-i sâlim [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]dişi çoğul (müfred-müennes kelimenin sonuna آت ilavesiyle yapılır)
[/FONT]cemi’ mükesser [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kırık çoğul (kelimenin müfredinde değişiklik yapılarak elde edilir)
[/FONT]harf[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] yalnız başına bir manâ ifade etmeyen, isim ve fiille birlikte bir anlamı olan kelime
[/FONT]isim[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] zamana bağlı olmadan kendi başına bir manâsı olan kelime
[/FONT]fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]zamana ve şahsa bağlı olarak bir iş ve oluş bildiren kelime (mazi, muzari/istikbal, emir)
[/FONT]fâil[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] özne (fiil cümlesinde bu adı alır)
[/FONT]mef’ul[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] nesne
[/FONT]mef’ûlün bih[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] düz tümleç
[/FONT]mübteda [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]özne (isim cümlesinde bu adı alır)
[/FONT]haber[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] mübtedanın durumuna dair bilgi veren kelime, cümle veya şibh cümleler
[/FONT]izâfet [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]isim tamlaması (bir ismin başka bir isme nisbet edilmesi) (muzaaf ve muzaafun ileyh’ten müteşekkildir)
[/FONT]muzaaf[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] tamlanan (başına ال, sonuna tenvin, tesniye veya cemi’ nûn’u almaz)
[/FONT]muzaafun ileyh [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]tamlayan (daima mecrurdur; belirtisiz isim tamlamasında nekra olarak gelir)
[/FONT]meftûh [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]fetha ile harekeli harf
[/FONT]meksûr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kesra ile harekeli harf
[/FONT]meczûm[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] sükunlu harf
[/FONT]ref’ / merfû[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] son harfinin harekesi ötre / damme olan kelime (fâil, mübteda, haber...)[/FONT]
nasb / mansub[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] son harfinin harekesi üstün / fetha olan kelime (mef’ûlün bih, hal ...)
[/FONT]cer / mecrur[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] son harfinin harekesi esre /kesra olan kelime (harf-i cer’li isim, m.ileyh...)
[/FONT]câr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]önüne geldiği ismin sonunu kesralı yapan (harf-i cerler)
[/FONT]şibh-i cümle[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] cümle benzeri (câr ve mecrûr’dan yahut zarftan oluşur)
[/FONT]sıfat / na‘t [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir ismi niteleyen kelime
[/FONT]mevsuf / men‘ût [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]nitelenen kelime[/FONT]
i‘rab [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kelimenin sonundaki harf ve hareke değişikliği
[/FONT]mu‘rab[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] i’raba tâbi kelime (son harfinde değişiklik kabul eden)
[/FONT]mebnî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]cümledeki konumu ne olursa olsun, son harfinin harekesi değişmeyen kelime
[/FONT]gayru’l-munsarıf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]sonuna kesra ve tenvin kabul etmeyen, kesra yerine fetha ile mecrur olan isim (memnû mine’s-sarf da denir)
[/FONT]sarf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]şekil bilgisi, morfoloji (istenilen manayı elde etmek için kelimenin aldığı şekillerden bahseden ilim dalıdır, sadece isim ve fiil kapsamı alanına girer)
[/FONT]tasrîf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]çekim (bir kelimenin bir şekilden diğer bir şekle konması)
[/FONT]nahiv [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]söz dizimi, sentaks (kelimenin cümle içindeki durumunu ve bu duruma göre i’rabını inceleyen bilim dalıdır)
[/FONT]belâgat[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] meramın iyi suretle düzgün ve sanatlı sözlerle ifadesi
[/FONT]vasıl [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]okurken kelimeler arasında durmayıp, birbirine bağlamak
[/FONT]vakıf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]okurken durmak, kelimeleri birbirine bağlamayıp ayırmak (kelimenin son harekesi hazfolunur)
[/FONT]ibdâl[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] bir harfin yerine başka bir harf getirmek
[/FONT]idgâm [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aynı iki harf yan yana gelirse, kolay okuyup yazmak için bu iki harfi bir harf olarak yazıp şeddelemek[/FONT]
izhâr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aynı iki harf yan yana geldiğinde şeddelemeden ayırmak
[/FONT]zâid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]harf kelimeyi meydana getiren kök harflerden başka, çeşitli sebeplerle kelimelere ilave edilen harf /-ler
[/FONT]mutasarrıf[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] çekim kabul eden isim (müfred iken müsenna, cemi‘ yapılabilmesi gibi)
[/FONT]gayr-ı mutasarrıf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]çekim kabul etmeyen isim
[/FONT]câmid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]hiçbir kelimeden türememiş isim
[/FONT]müştâk [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir fiilden veya başka bir isimden türemiş isim
alem özel isim
[/FONT]ma’lûm [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]işi yapanın belli olduğu, faili zikrolunan fiil
[/FONT]meçhul [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]işi yapanın belli olmadığı fiil
[/FONT]lâzım[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] geçişsiz fiil (failin yaptığı iş kendi üzerinde kalan; kimi, kime, neyi, neye gibi sorulara ihtiyaç hissettirmeyen fiiller) (mef’ulün bih’ini ancak harf-i cer yardımı ile alır)
[/FONT]müteaddî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]geçişli fiil (failin yaptığı iş kendi üzerinde kalmayıp başkasına etki eden, yani cümlenin anlamının tamamlanması için nesneye ihtiyaç duyan fiiller) (mef’ulün bih’ini doğrudan doğruya -harf-i cer’siz- alır)
[/FONT]mücerred [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kök (aslî) harflerinden ibaret olan fiil
[/FONT]mezid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kök harflere bazı ekler getirilerek yapılan fiil
[/FONT]gâib [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]üçüncü şahıs (yanımızda ve karşımızda bulunmayan müzekker)
[/FONT]gâibe [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]üçüncü şahıs (yanımızda ve karşımızda bulunmayan müennes)
[/FONT]muhâtab [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ikinci şahıs (kendisiyle konuşulan müzekker)
[/FONT]muhâtaba [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ikinci şahıs (kendisiyle konuşulan müennes)[/FONT]
mütekellim [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]birinci şahıs (konuşan müzekker veya müennes)[/FONT]
sülasi [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kökü üç harfli fiil[/FONT]
rubai mücerred [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kökü dört harfli fiil (ilavesiz)[/FONT]
rubai mezid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]dört harfli (sülasi fiile bir harf ilavesiyle)
[/FONT]humâsî[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] beş harfli (sülasi fiile iki harf / rubai mücerred fiile bir harf ilavesiyle)
[/FONT]sudâsî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]altı harfli (sülasi fiile üç harf / rubai mücerred fiile iki harf ilavesiyle)
[/FONT]sahih [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]fiil illet harfi bulunmayan
[/FONT]mu’tel [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]fiil illet harfli fiil
[/FONT]ism-i fâil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]etken sıfat-fiil (fiilden türeyip, işi yapanı gösterir)
[/FONT]ism-i mef’ul [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]edilgen sıfat-fiil (fiilden türeyip, yapılan işten etkilenen kişi veya nesneyi gösterir)
[/FONT]ism-i maksûr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]sonunda elif-i maksûre (ي şeklinde yazılmış elif) bulunan ve sondan bir önceki harfinin harekesi fetha olan isim
[/FONT]ism-i menkûs [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]son harfi ي olup, sondan bir önceki harfinin harekesi kesra olan isim
[/FONT]ism-i memdûd [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]son harfi hemze ve bir önceki harfi zâid elif olan isim
[/FONT]sâlim fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinde illet harfi, hemze ve şeddeli harf bulunmayan fiil
[/FONT]mehmûz fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden biri hemzeli olan fiil
[/FONT]muzaaf fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]son iki harfi aynı olup, idgam yapılarak şeddelenmiş fiil
[/FONT]misâl fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden birincisi “vav” veya “yâ” olan fiil
[/FONT]ecvef fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden ortadaki illet harfi olan (elif, vâv, yâ) olan fiil[/FONT]
nâkıs fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden sonuncusu illet harfi olan fiil
[/FONT]lefif fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden ikisi illet harfi olan fiil
[/FONT]emir [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir işin yapılmasını istemek
[/FONT]nehiy [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir işin yapılmamasını istemek, yasaklamak (olumsuz emir) (misal: tembellik yapma!)
[/FONT]nefy [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]olumsuzluk (misal: tembellik yapmıyor)
[/FONT]câmid fiil ([FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]donuk fiiller) yalnızca bir zamanı veya bir / birkaç şahsı bulunan fiiller
[/FONT]taaccüb fiilleri [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir şey karşısında duyulan hayret ve şaşkınlığı anlatan camid isimler
[/FONT]masdar [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]iş ve oluşu, şahsa ve zamana bağlı olmadan anlatan kelime
[/FONT]sıfat-ı müşebbehe [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ism-i fâil nev’inden olup, türediği fiilin ifade ettiği güzellik, çirkinlik, sakatlık ve kusurluluk gibi sıfatlarda ve bazı duygularda devamlılık ifade eden müştak kelime (genellikle lazım fiilden türetilir)[/FONT]
ism-i tafdîl [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif](üstünlük sıfatı) renk, şekil ve sakatlığa delalet etmeyen, vasıfları ve nitelikleri aynı olan iki şeyi mukayese eden veya bir varlıktaki bir vasfın başka varlıklardan daha üstün olduğunu gösteren isim (fiilden türetilir)[/FONT]
ism-i tasgîr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif](küçültme ismi) küçüklük ve azlık ifade etmek, sevgi veya hor görmeyi ifade etmek için kullanılan isim (isimden türetilir)
[/FONT]ism-i mensûb[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] bir yere, bir aileye, bir mesleğe, bir din veya mezhebe yahut herhangi bir şeye mensub olmayı bildiren, isimden türeyen ve sonu (mâkabli meksur) “çift yâ”lı isim
[/FONT]ism-i zaman [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ve mekân bir fiilin vukû bulduğu yeri ve zamanı gösteren isim (fiilden türetilir)
[/FONT]ism-i âlet [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]âlet ismi (işlediği işi ifade eden fiilden yapılır; müteaddî-sülasî fiilden türetilir)[/FONT]
hemze [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]harekeli elif (harekesi yoksa uzatan elif’tir)
[/FONT]harf-i med[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] [/FONT][FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]uzatan harf (ler)
[/FONT]harf-i târif [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]isimlerin başına gelen belirtme edatıdır [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif](ال)[/FONT], kelimenin sonundaki tenvini düşürür
[/FONT]marife[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] belirli bir nesneyi gösteren isim (başında harf-i tarif olan isimler, alemler [özel isim], zamirler, ism-i mevsuller, ism-i işaretler, marife isme muzaaf olan isimler)
[/FONT]nekra [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]belirsiz bir nesneyi gösteren isim (başında ال bulunmayan ve diğer marife şartlarını taşımayan isimlerdir; aynı zamanda adedinin bir tane olduğunu belirtir)
[/FONT]müzekker hakikî veya lafzî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]erkek varlıklara delalet eden kelimeler
[/FONT]müennes hakikî, lafzî veya semaî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]dişi varlıklara delalet eden kelimeler
müfred tek varlığa delalet eden isim (cümle olmayıp tek kelimeden ibaret olduğunu da belirtir)
[/FONT]tesniye / müsenna [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]iki varlığa delalet eden isim
cemi‘ ikiden fazla varlığa delalet eden isim
[/FONT]cemi‘ müzekker-i sâlim[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] erkek çoğul (müfred-müzekker kelimenin sonuna ون ilavesiyle yapılır)
[/FONT]cemi‘ müennes-i sâlim [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]dişi çoğul (müfred-müennes kelimenin sonuna آت ilavesiyle yapılır)
[/FONT]cemi’ mükesser [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kırık çoğul (kelimenin müfredinde değişiklik yapılarak elde edilir)
[/FONT]harf[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] yalnız başına bir manâ ifade etmeyen, isim ve fiille birlikte bir anlamı olan kelime
[/FONT]isim[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] zamana bağlı olmadan kendi başına bir manâsı olan kelime
[/FONT]fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]zamana ve şahsa bağlı olarak bir iş ve oluş bildiren kelime (mazi, muzari/istikbal, emir)
[/FONT]fâil[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] özne (fiil cümlesinde bu adı alır)
[/FONT]mef’ul[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] nesne
[/FONT]mef’ûlün bih[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] düz tümleç
[/FONT]mübteda [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]özne (isim cümlesinde bu adı alır)
[/FONT]haber[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] mübtedanın durumuna dair bilgi veren kelime, cümle veya şibh cümleler
[/FONT]izâfet [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]isim tamlaması (bir ismin başka bir isme nisbet edilmesi) (muzaaf ve muzaafun ileyh’ten müteşekkildir)
[/FONT]muzaaf[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] tamlanan (başına ال, sonuna tenvin, tesniye veya cemi’ nûn’u almaz)
[/FONT]muzaafun ileyh [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]tamlayan (daima mecrurdur; belirtisiz isim tamlamasında nekra olarak gelir)
[/FONT]meftûh [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]fetha ile harekeli harf
[/FONT]meksûr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kesra ile harekeli harf
[/FONT]meczûm[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] sükunlu harf
[/FONT]ref’ / merfû[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] son harfinin harekesi ötre / damme olan kelime (fâil, mübteda, haber...)[/FONT]
nasb / mansub[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] son harfinin harekesi üstün / fetha olan kelime (mef’ûlün bih, hal ...)
[/FONT]cer / mecrur[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] son harfinin harekesi esre /kesra olan kelime (harf-i cer’li isim, m.ileyh...)
[/FONT]câr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]önüne geldiği ismin sonunu kesralı yapan (harf-i cerler)
[/FONT]şibh-i cümle[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] cümle benzeri (câr ve mecrûr’dan yahut zarftan oluşur)
[/FONT]sıfat / na‘t [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir ismi niteleyen kelime
[/FONT]mevsuf / men‘ût [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]nitelenen kelime[/FONT]
i‘rab [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kelimenin sonundaki harf ve hareke değişikliği
[/FONT]mu‘rab[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] i’raba tâbi kelime (son harfinde değişiklik kabul eden)
[/FONT]mebnî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]cümledeki konumu ne olursa olsun, son harfinin harekesi değişmeyen kelime
[/FONT]gayru’l-munsarıf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]sonuna kesra ve tenvin kabul etmeyen, kesra yerine fetha ile mecrur olan isim (memnû mine’s-sarf da denir)
[/FONT]sarf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]şekil bilgisi, morfoloji (istenilen manayı elde etmek için kelimenin aldığı şekillerden bahseden ilim dalıdır, sadece isim ve fiil kapsamı alanına girer)
[/FONT]tasrîf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]çekim (bir kelimenin bir şekilden diğer bir şekle konması)
[/FONT]nahiv [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]söz dizimi, sentaks (kelimenin cümle içindeki durumunu ve bu duruma göre i’rabını inceleyen bilim dalıdır)
[/FONT]belâgat[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] meramın iyi suretle düzgün ve sanatlı sözlerle ifadesi
[/FONT]vasıl [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]okurken kelimeler arasında durmayıp, birbirine bağlamak
[/FONT]vakıf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]okurken durmak, kelimeleri birbirine bağlamayıp ayırmak (kelimenin son harekesi hazfolunur)
[/FONT]ibdâl[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] bir harfin yerine başka bir harf getirmek
[/FONT]idgâm [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aynı iki harf yan yana gelirse, kolay okuyup yazmak için bu iki harfi bir harf olarak yazıp şeddelemek[/FONT]
izhâr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aynı iki harf yan yana geldiğinde şeddelemeden ayırmak
[/FONT]zâid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]harf kelimeyi meydana getiren kök harflerden başka, çeşitli sebeplerle kelimelere ilave edilen harf /-ler
[/FONT]mutasarrıf[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] çekim kabul eden isim (müfred iken müsenna, cemi‘ yapılabilmesi gibi)
[/FONT]gayr-ı mutasarrıf [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]çekim kabul etmeyen isim
[/FONT]câmid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]hiçbir kelimeden türememiş isim
[/FONT]müştâk [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir fiilden veya başka bir isimden türemiş isim
alem özel isim
[/FONT]ma’lûm [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]işi yapanın belli olduğu, faili zikrolunan fiil
[/FONT]meçhul [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]işi yapanın belli olmadığı fiil
[/FONT]lâzım[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] geçişsiz fiil (failin yaptığı iş kendi üzerinde kalan; kimi, kime, neyi, neye gibi sorulara ihtiyaç hissettirmeyen fiiller) (mef’ulün bih’ini ancak harf-i cer yardımı ile alır)
[/FONT]müteaddî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]geçişli fiil (failin yaptığı iş kendi üzerinde kalmayıp başkasına etki eden, yani cümlenin anlamının tamamlanması için nesneye ihtiyaç duyan fiiller) (mef’ulün bih’ini doğrudan doğruya -harf-i cer’siz- alır)
[/FONT]mücerred [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kök (aslî) harflerinden ibaret olan fiil
[/FONT]mezid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kök harflere bazı ekler getirilerek yapılan fiil
[/FONT]gâib [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]üçüncü şahıs (yanımızda ve karşımızda bulunmayan müzekker)
[/FONT]gâibe [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]üçüncü şahıs (yanımızda ve karşımızda bulunmayan müennes)
[/FONT]muhâtab [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ikinci şahıs (kendisiyle konuşulan müzekker)
[/FONT]muhâtaba [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ikinci şahıs (kendisiyle konuşulan müennes)[/FONT]
mütekellim [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]birinci şahıs (konuşan müzekker veya müennes)[/FONT]
sülasi [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kökü üç harfli fiil[/FONT]
rubai mücerred [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]kökü dört harfli fiil (ilavesiz)[/FONT]
rubai mezid [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]dört harfli (sülasi fiile bir harf ilavesiyle)
[/FONT]humâsî[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] beş harfli (sülasi fiile iki harf / rubai mücerred fiile bir harf ilavesiyle)
[/FONT]sudâsî [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]altı harfli (sülasi fiile üç harf / rubai mücerred fiile iki harf ilavesiyle)
[/FONT]sahih [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]fiil illet harfi bulunmayan
[/FONT]mu’tel [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]fiil illet harfli fiil
[/FONT]ism-i fâil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]etken sıfat-fiil (fiilden türeyip, işi yapanı gösterir)
[/FONT]ism-i mef’ul [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]edilgen sıfat-fiil (fiilden türeyip, yapılan işten etkilenen kişi veya nesneyi gösterir)
[/FONT]ism-i maksûr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]sonunda elif-i maksûre (ي şeklinde yazılmış elif) bulunan ve sondan bir önceki harfinin harekesi fetha olan isim
[/FONT]ism-i menkûs [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]son harfi ي olup, sondan bir önceki harfinin harekesi kesra olan isim
[/FONT]ism-i memdûd [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]son harfi hemze ve bir önceki harfi zâid elif olan isim
[/FONT]sâlim fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinde illet harfi, hemze ve şeddeli harf bulunmayan fiil
[/FONT]mehmûz fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden biri hemzeli olan fiil
[/FONT]muzaaf fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]son iki harfi aynı olup, idgam yapılarak şeddelenmiş fiil
[/FONT]misâl fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden birincisi “vav” veya “yâ” olan fiil
[/FONT]ecvef fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden ortadaki illet harfi olan (elif, vâv, yâ) olan fiil[/FONT]
nâkıs fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden sonuncusu illet harfi olan fiil
[/FONT]lefif fiil [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]aslî harflerinden ikisi illet harfi olan fiil
[/FONT]emir [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir işin yapılmasını istemek
[/FONT]nehiy [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir işin yapılmamasını istemek, yasaklamak (olumsuz emir) (misal: tembellik yapma!)
[/FONT]nefy [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]olumsuzluk (misal: tembellik yapmıyor)
[/FONT]câmid fiil ([FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]donuk fiiller) yalnızca bir zamanı veya bir / birkaç şahsı bulunan fiiller
[/FONT]taaccüb fiilleri [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]bir şey karşısında duyulan hayret ve şaşkınlığı anlatan camid isimler
[/FONT]masdar [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]iş ve oluşu, şahsa ve zamana bağlı olmadan anlatan kelime
[/FONT]sıfat-ı müşebbehe [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ism-i fâil nev’inden olup, türediği fiilin ifade ettiği güzellik, çirkinlik, sakatlık ve kusurluluk gibi sıfatlarda ve bazı duygularda devamlılık ifade eden müştak kelime (genellikle lazım fiilden türetilir)[/FONT]
ism-i tafdîl [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif](üstünlük sıfatı) renk, şekil ve sakatlığa delalet etmeyen, vasıfları ve nitelikleri aynı olan iki şeyi mukayese eden veya bir varlıktaki bir vasfın başka varlıklardan daha üstün olduğunu gösteren isim (fiilden türetilir)[/FONT]
ism-i tasgîr [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif](küçültme ismi) küçüklük ve azlık ifade etmek, sevgi veya hor görmeyi ifade etmek için kullanılan isim (isimden türetilir)
[/FONT]ism-i mensûb[FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif] bir yere, bir aileye, bir mesleğe, bir din veya mezhebe yahut herhangi bir şeye mensub olmayı bildiren, isimden türeyen ve sonu (mâkabli meksur) “çift yâ”lı isim
[/FONT]ism-i zaman [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]ve mekân bir fiilin vukû bulduğu yeri ve zamanı gösteren isim (fiilden türetilir)
[/FONT]ism-i âlet [FONT=Georgia, Times New Roman, Times, serif]âlet ismi (işlediği işi ifade eden fiilden yapılır; müteaddî-sülasî fiilden türetilir)[/FONT]
